Անցած 4 տարին՝ մի ամբողջ կյանք

Լիիիքը գրքեր ու թղթեր պատուհանագոգին, դարակներումս տեղ ու դադար չկար: Բնական էր, որովհետև ավարտում էի, ավարտում էի համալսարանը. դիպլոմայինի պաշտպանություն, պետական քննություն: Արդեն 10 օր է, ինչ ավարտել եմ, բայց դարակներումս նույն քաոսն էր: Չգիտեմ, երևի չէի ուզում հավաքել ու հրաժեշտ տալ մի ամբողջ պատմության, 4 տարվա աշխատանքի ու դրա հետ ամփոփված մի առանձին կյանքի: Վերջապես էսօր գտա իմ մեջ համապատասխան տրամադրություն ամեն ինչ հավաքելու ու դասավորելու: Դրեցի իմ սիրելի երգերը ու սկսեցի: Ամեն մի գիրք կամ թուղթ ձեռքս վերցնելիս զգում էի, որ արդեն ինչ-որ բանի կարոտում եմ, անընդհատ էրեխեքն էն միտքս գալիս, մեր հրաշալի իննյակը: Մտածում եմ՝ ոնց անցավ 4 տարի:

Միանգամից միտքս Սոնանա գալիս. «Հա բայց հիշեք մի հատ ինչքաաան բան ենք արել էդ ընթացքում»: Հետո Դինան. «Էրեխեեեեք, ոնց եմ ձեզ սիրում, դե գիտեք ես միշտ էլ կմնամ ձեր PR ագենտը»: Դինայի էս սիրառատ արտահայտությունները տվյալ իրավիճակի հետ, որպես կանոն,  կապ չեն ունենում, բայց Դինան երբեք չի մոռանում նշել, որ մեզ շատա սիրում: Դինան…որ մի անգամ ասեց էրեխեք ես թռա ու վազեց, ինքը տուն էր գնում, բայց չգիտես ինչի, բոլորս իրա հետևից վազում էինք: Դե, բնականաբար, Նազարյան Արմինեն ամենաարագն էր վազում, Դինան իրան պետքա ճամփեր, ինչ էր անելու ինքը առանց Դինայի: Դինան միշտ հիշումա, որ պետքա կրկնի, որ մեզ շատա սիրում: Կապ չունի, որ Մարիան պնդումա, թե ինքը ավարտելուց հետո կարողա ու մոռանա մեզ, դրան ոչ մեկ ուշադրություն չի դարձնում, որովհետև բոլորս էլ գիտենք, որ Մարիան ուրիշա, Մարիան մեզ չի մոռանա, Մարիան  ամեն պահի կողքդա, ամեն հարցով օգնումա…Մարիան…Հեչ կապ չունի Էլենի զարմացած հայացքը, որ ասումա. «Մարիաաա, դու 22 տարեկա՞ն ես արդեն»…Էլեեեն, փոքր-մոքր Էլենը, մունաթ-զունաթ Էլենը, համոոով Էլենը…ամուսնանումա, մենք բոլորս հարսանիքի ենք հրավիրված…Էլենի հարսանիքին: Ու հաստատ էդ օրը Ավանեսյան Արմինեն կգա ու կասի.

«Էրեխեեեեք, ինչ սիրուն եք»: Որովհետև Արմինեն երբեք չի մոռանում նշել, որ մենք բոլորս շատ սիրուն ենք: Միշտ էլեգանտ, միշտ հմայիչ Արմինեն: Իսկ Աննան երբեք չի մոռանա նկարել մեզ, մեր նկարներով սիրուն վիդեոներ սարքել, Աննան, որ բոլորիս շաատ սիրուն խոսքերով նամակներ էր գրում, որ ամեն տեղ նշում էր, որ մենք 9-ով ուրիշ ենք, մենք Las muñequtas-ն ենք, անուն, որը ստացանք մեր սիրուն Ստելլայի շնորհիվ, ավելի ճիշտ իրան բաժին հասած համանուն պատմվածքից, որը ստիպված էղանք կարդալ բոլորով, որ հասկանայինք իմաստը:

Ամեն դեպքում, շատ արագ անցավ 4 տարի, մենք էնքան բան ապրեցինք, որ շատերը ավելի երկար ժամանակահատվածում չէին հասցնի ապրել, մենք շատ կապվեցինք, մենք իրար շատ սիրեցինք ու մեզ բոլորին սիրել տվեցինք: Բոլոր դասախոսները տարեվերջում չմոռացան նշել, որ մենք ուրիշ ենք, որ մենք նման չենք մյուս խմբերին:

Խումբ, որ միջանցքում պախկվոցիա խաղում, որտեղ հաց ուտելը մի առանձին արարողությունա՝ լռության ներքո, մենք, որ 7-8 հոգով մի տաքսի ենք  նստում, որ ամեն մեկի ծննդյան օրը իրա համար տոն ենք սարքում: Մենք, որ բարեգործություն էլ ենք արել, խաղալիքներ ենք հավաքել, տարել պուճուրների, մենք, որ Նոր տարվա հանդես էլ ենք արել, երգել ենք, պարել ենք, մենք երջանիկ ենք էղել…Մենք ոնց որ շղթա լինենք, ու ամեն անգամ ինչ-որ մի առիթի եթե մեկը բացակայումա, մենք զգում ենք բացակայությունը, մեզ ինչ-որ բան պակասա: Էղել են պահեր, որ իրար չենք հասկացել, վիճել էլ ենք, բայց էդ բնականա, եթե չլիներ, կլիներ աննորմալ, բայց մենք բարձրաձայնել ենք էդ մասին, որովհետև ոնց որ մեր Անուշ Վահանովնան էր ասում՝ մեր մեջ առողջ հարաբերություններ են: Մի բան, որ ամեն տեղ չես գտնի:

Չգիտեմ՝ ոնց կդասավորվի իմ հետագա ուղին, էրեխե՛ք, բայց գիտեմ, որ էս կոլեկտիվի նման ոչ մի տեղ չեմ գտնի: Ու անկախ ամեն ինչց, իմացե՛ք, որ Նոր տարուն՝ հունվարի 3-ին, ոչ մի բան չպետքա պլանավորեք, որովհետև մեր տուն եք գալու, պարտադիր:

Բացակայելու արվեստ

Հերթական օրն էր ավարտին մոտենում, ու զգում էի, որ բարկացած, չէ՛, ավելի շուտ, ջղայինացած էի ամեն ինչի ու ամենքի վրա: Հետաքրքիրն էնա, որ դրա համար առանձանպես պատճառ չկար: Բայց ինչքան գիտեմ նման բան  բոլորի հետ էլ պատահումա: Զգում էի, որ հանգստանալու համար ինձ պետքա ուղղակի վերցնել մի գիրք ու դրա միջոցով ինքս իմ մեջ մեղմել ջղայինությունս: Բացեցի դարակս ու վերցրի մի գիրք, որը վաղուց էի պլանավորել կարդալ, բայց չէր ստացվում (գիրքը գիտական գրականությունից էր, իսկ ինձ մոտ գեղարվեստականն է միշտ առաջնային եղել): Նայում եմ գրքի կազմին, շատ խորիմաստ նկար. Ирина Каспэ «Искусство отсуствовать»: Կարդացի ներածությունը: Ինչու՞ «Բացակայելու արվեստ»...Որովհետև խոսքը գնալու էր գրական այն սերունդների մասին, որոնք ոչնչով աչքի չեն ընկել, մնացել են աննկատ ու անգամ այս կամ այն չափով դուրս են մնացել հասարակությունից, պատմությունից ու ժամանակից առհասարակ:

Փակեցի գիրքը, որովհետև զգացի, որ ուղեղումս ամեն ինչ խառնվեց իրար, միտքս վազում էր, հարցերի տարափ՝ ինքս ինձ: Սկսեցի մտածել, թե մենք ինչով ենք տարբերվում աննկատ մնացած այդ սերունդներից: Ի՞նչ են անում մեզանից շատերը (այդ թվում՝ ես) որ ինչ-որ բանով աչքի ընկնեն կամ գոնե աննկատ չմնան հասարակության ու ժամանակի հոսանքի մեջ: Դե, բնականաբար, հո բոլորը գիրք չեն գրի կամ դառնան երաժիշտ, որ արվեստի կամ թեկուզ ցանկացած այլ բնագավառում նրանց թեկուզև անհաջող փորձերը հիմք տան ասելու, որ, այո՛, ինչ-որ բան արեց:

Շատերն ապրում են առօրյայի բեռով, իրենց սովորական կյանքով ու ամենևին էլ կարիք չկա օրերով մտածել ու փնտրել ուղիներ, որոնք կտարբերվեն ու կտարբերեն: Գուցե ճիշտն էլ դա է: Շատերի համար, բայց ոչ անհանգիստ հոգիների: Հերոստրատի նման չարագործություն անել պետք չի, պատմությանը քեզ հիշել տալու համար, բայց նորը փնտրել արժի: Թեկուզ մենակ քեզ համար: Անել մի բան, որ քեզ գոնե մարդկանց փոքր շրջանակում հիշել կտա, չլինել չեզոք, չլինել միջին հարթություններում. միջիններին չեն հիշի: Աշխարհից ու բոլորից մի կողմ քաշված ապրելն է բացակայելու արվեստ (խոսքն ապատիայի մասին չէ): Չգիտեմ…հիմա հարցերը շատ են…

Բլոգս 1 տարեկան է

Բլոգս՝ 1 տարեկան: Ուղիղ 1 տարի առաջ հենց էս օրը՝ օգոստոսի 29-ին, բացեցի բլոգս: Ամիսն ու ամսաթիվն էլ են ցույց տալիս, որ  շատ երկար չեմ մտածել բացել չբացելու մեջ, որովհետև հակառակ դեպքում՝ հիշարժան օր կընտրեի կամ իմ սիրելի թվով օրը՝ ինչ-որ ամսի 17:Միշտ սիրել եմ գրել, դրանից առաջ էլ եմ շատ գրել, առհասարակ երազանք եմ ունեցել գիրք գրել ու հուսամ` մի օր կիրականացանեմ. դրա համար էլ էս տրամաբանական էր: Երբեք չեմ ուսումնասիրել «բլոգերություն»  կոչվածը ու մինչև հիմա էլ ոչ մի բանի մեջ չեմ խորացել, ինչը կապվածա բլոգի հետ՝ զարդարել, յուրահատուկ բաներ մտածել, ընթերցողներ հավաքել. պետք չէր: Ես ուղղակի ուզում էի գրել: Բլոգիս համար ուրիշ գաղափարախոսություն էի ընտրել: Եթե շատերը գրում են ինչ-որ ակտուալ իրադարձության մասին կամ վերցնում են ինչ-որ բան ու սկսում վերլուծել, ես, բացի 1-2 պոստից, հիմնականում, գրել եմ հեղինակային նյութեր: Գրել եմ իմ մասին, ինձ հարազատ մարդկանց մասին, ինձ համար կարևոր մարդկանց մասին, իմ նախասիրությունների ու հոգեվիճակների մասին: Տեղադրել եմ իմ առաջին գրական փորձը՝ պատմվածք՝ 2 մասով: Շարունակելու եմ նույն կերպ: 

Անտեսել եմ  բլոգիս, օրերով մոռացել, բայց ինքն ինձ հարազատա: Կապվել ենք: Ուղիղ 1 տարի առաջ ողջունեցի քեզ, բլո՛գ, teddy's blog: Դրանից մեկ տարի հետո շնորհավորում եմ 1 տարիդ: Շնորհակալություն Facebook-ին, որովհետև դրա միջոցով եմ տարածել պոստերս, լսելի դարձրել մտքերս ու ունեցել իմ ընթերցողների շատ փոքր խումբը, բայց դե ինձ համար մի շատ կարևոր սկզբունք կա. կարևորա որակը, ոչ թե քանակը: Շնորհակալություն իմ հավատարիմ ընթերցողներին, մասնավորապես՝ Աննա Միքայելյանին (ի դեպ՝ 2 պոստ բլոգումս հենց իր հեղինակայինն են. «Անվերնագիր» («Անվերնագիր»ես եմ անվանել, որովհետև ինքը վերնագիր չեր դրել), մյուսը՝ «Գունազարդ դալաններ կամ«graffiti» պոստը, հիմա ինքն արդեն իր սեփական բլոգն ունի,http://ann-positive.blogspot.com - կարդացե՛ք, շատ հետաքրքիր է գրում):Աննային շնորհակալ եմ, առհասարակ, էս 1 տարվա ընթացքում ինձ աջակցելու, օգնելու, ոգևորելու համար, էտ ամենը կարող եք տեսնել նկարներով, որոնց հեղինակն ինքն է: Ու էլի մեկ անգամ. Շնորհավո՜ր 1 տարիդ:

Մտորում

Նորից էդ անտանելի զգացումը, երբ ներսումդ ինչ-որ տեղ ցավումա, ու ամենավատն էնա, որ չգիտես, թե էդ ցավը որտեղա: Քեզ թվումա, թե հասել ես մի սահմանի, որտեղից ոչ առաջ գնալու, ոչ էլ ետ քայլ անելու ճամփա չկա: Հետո արդեն չես էլ հասկանում, թե ոնց ես ապրել, ոնց են օրերը գլորվել, ու մի մեծ հարցականա կախված. առա՞ջ ես գնացել, թե՞ հետ:Զգացումները միշտ էլ համ են ունեցել. էս դառը զգացումների շարքիցա: Ամենավատն էլ էնա, որ կողքիդ ոչ մեկին չես տեսնում, ում կարող ես խնդրել, որ քեզ օգնի: Դու սկսում ես պատմել, ամբողջ սրտով ուզում ես, որ քեզ հասկանան, իսկ դրա փոխարեն մի զույգ անտարբեր աչքեր զարմացած նայում են քեզ, ու դրանից դատարկության զգացումը կրկնապատկվումա: Ամենահարազատ մարդն օտարա թվում ու սարսափով արձանագրում ես ինքդ քո մեջ, որ հարազատ մեկին ես ատում…Ատել, էս շատ վատա, երանի՜ ջնջվեր էս զգացմունքը, բայց եթե տրվել է, ուրեմն ստիպված ես կյանքում գոնե մի անգամ զգալ: Իսկ երբ ամբողջ ուժով չես ուզում էդ, Բարձրյալն էնպեսա անում, որ ավելի ցավոտ  լինի, որովհետև մյուսները, որ հեշտությամբ են ատում, հաստատ ցավ չեն զգում: Ուղղակի ատում են, ու իրենց թվումա, թե դրանով ինչ-որ մեկին կամ ինչ-որ բանի են հաղթել, վառել են իրենց ու ատելի կետի միջև ընկած բոլոր կամուրջները… 

Ամենավատերի շարքից…էն, որ հոգնել ես ամեն ինչից, բոլոր ձևականություններից, ամեն օր անընդհատ կրկնվող գործողություններից, հոգնել ես էդ «նույնությունից», ստիպված ժպտալուց, որ հանկարծ չսկսեն հարցեր տալ, որովհետև դրանով ուղղակի կսպանեն քեզ: Ու էլի, հարգելի՛ մարդ, միայն ինքդ քեզ պիտի մեղադրես, որովհետև կյանքդ փոխելու համար մատդ մատիդ չես տալիս, իսկ եթե դա է քեզ հարմար, ուրեմն էլի դու մեղավոր ես միապաղաղության մեջ ապրելու, թուլամորթ լինելու համար: 

Ամենավատերի շարքից…Երբ արդեն չես էլ ուզում երազել, չես էլ կարող, որովհետև հոգնել ես հոգեպես քեզ տանջելուց: Ուրեմն հետ պիտի գնաս ու նորից ապրես զոմբիացված աշխարհի զոմբիացված օրենքներով, որոնց կրողն էլ չես արդեն, այլ` կամակատարը: Ցավով պիտի նկատես, որ էնքան փոքր ես, որ աշխարհը քեզ կուլա տալիս: Հուսահատ վերջին ճիգերն ես անում, կառչում ես ինչ-որ տեղից, որ հետ գաս` առանց հասկանալու` վաղուց արդեն առաջվանը չես:Ու ամենավատերի շարքից…Ստիպված ես համակերպվել ու ապրել…

Իսկ մի խումբ մարդիկ` խելացի, տհաս, ինքնահավան, անճարակ, քեզ փորձում են հակառակը համոզել: Ասում են իրենց կարծիքն ու մի կողմ քաշվում, կարծես դա է միակ բացարձակ ճշմարտությունը: Դրանից ավելի ես հոգնում, կողքից նայում ես էդ ամենին ու ինչքան էլ ուժասպառ ես, ծիծաղդ չես կարողանում զսպել:

Ամենավատերի շարքից…Ինչքան էլ իրականում էդպես չլինի, քեզ թվումա` բոլորին կորցրել ես, ու նոր ճամփա էլ չկա, որ գնաս ու ուրիշին գտնես:

Ամենավատերի շարքից…Քեզ ուղղակի չեն հասկանում: Էսքան բան կուտակվումա մեջդ ու պիտի պայթի, բայց քեզ զսպում ես ուժասպառ լինելու աստիճան, իսկ դրանով մենակ ինքդ քեզ ես սպանում, երբ ֆիզիկական ոչ մի գործ չես արել, բայց հոգնած պառկում ես ու զգում, որ ծանրացածա ամեն ինչ: Էդ պահին երազում ես մի բան, որ քնած չլինես, որ գիտակցությունդ տեղը լինի, բայց դու գոնե մի պահ ոչ մի բանի մասին չմտածես, ուղղակի չմտածես: Իսկ վերջում, ի վերջո գտնում ես մի կետ, որ քեզ ապրելու ուժա տալիս…Գիտես` մի օր նոր օր կգա…

Հ.Գ. միշտ սիրել  եմ ծովը...շաաաատ, երևի անունսա էդպես ուժեղ կապել ծովի հետ. «ծովի դուստր»:  Ու հիմա մի բան եմ երազում.նստել ծովի ափին, նայել հեռուն ու հոգեպես խաղաղվել:

Feliz Cumpleaños, Sol

Երևան, 2009 թ., հուլիս, չեմ հիշում՝ որ օրը: Գյուղինստիտուտի մի լսարանում հավաքվել են մի խումբ երիտասարդներ:  Իսպաներենի բանավոր քննությունն էր, ու ամեն մեկը լարված սպասում է իր հերթին: Լսարանում հիմնականում ոչնչով չառանձնացող դեմքեր են, բայց բոլորն էլ նկատում են իրենց մեջ մեկին՝ ռիժի մազերով, սպիտակամաշկ, դեմքին պեպենիկներ, մի խոսքով, բացարձակ  հայի արտաքին չունեցող մեկը: Ուզում էի միչ քիչ ավելի լավ ուսումնասիրել, տեսնել՝ հայ ա, հայ չի, երբ հանկարծ մտնում Է քննության պատասխանատուն ու ասում, որ առաջին 5 ցանկացողները կարող են գնալ, քննությունը սկսվում է: Մինչև մենք բոլորս գլխի ենք ընկնում, թե ինչա ա կատարվում, 5 աղջիկներ ու նրանց մեջ ռիժին էլ, արդեն լսարանից օքսիդացել էին. ոնց հելան, ոնց վազեցին, ոնց անհետացան՝ չհասկացանք: Երբ եկավ իմ հերթը, գնացի քննասենյակ, նստել պատրաստում էի տոմսս, իսկ կողքի նստարանին հանձնաժողովի առաջ իսպաներեն էր «տժժցնում» գուշակեք՝ ո՞վ...դե իհարկե, ռիժին: Բանավոր քնությունն ավարտվեց շատ լավ, գրեթե բոլորը գերազանց գնահատականներ ստացան ու բոլորս էլ գիտեինք, որ ապագա համակուրսեցիներ էինք լինելու:

Երևան, 2009 թ., սեպտեմբերի 1...Ճիշտ էլ գուշակել էինք. համակուրսեցիներ էինք: Այդ օրը դուրս ենք գալիս ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետից, ու նույն այդ ռիժի մազերով աղջիկը՝ Մարիան, մեզ ասեց.

-Երեխե՛ք, եկեք գնանք կենտրոնական, մշակույթի կենտրոն, տարբեր խմբակներ կան՝ պարի, երգի, թատրոնի, ես պարն եմ ուզում. դուք էլ մի բան ընտրեք, եկե՛ք:

Գնացինք ու ամեն ինչ ավարտվեց նրանով, որ էնտեղի հավաքարար տատին, բառիս բուն իմաստով, մեզ դուրս շպրտեց՝  «...ռեմոնտա, գնացեք հետո կգաք»:

3 տարի անց. մշակույթի կենտրոնի պարի բաժին է հաճախում միայն Մարիան, մեզանից մնացած ոչ մեկն էդպես էլ չգնաց ոչ մի խմբակի:

Սկսեցինք ճանաչել իրար, սկզբում դժվար էր, շատեր մեջ նաև Մարիան, ինչքան էլ փորձում էր ցույց տալ, թե ամեն ինչ լավա, իրեն ամեն ինչ դուրա գալիս, բայց հենց նրանցից մեկն էր, որ դժվարությամբ մեզ սովորեց, բայց երբեք ոչ մի բանով ցույց չտվեց, թե իրեն այս ինչը կամ այն ինչը հաճելի չէ: Իսկ նրա էությունը ժամանակի ընթացքում բոլորիս էլ պարզ դարձավ՝ հրաշալի, բարի, կամեցող, օգնող, ամեն ինչում, ամեն պարագայում ձեռք մեկնող...

Երևան, 2011թ., ՌԳԲ ֆակուլտետի Չարենցի դահլիճում բոլոր ուսանողներն սպասում են, թե երբ է դասախոսը գալու, որ տետրերը բերի, տեսնենք՝ ինչ ենք ստացել: Սա էն եզակի գրավորներից էր, երբ համատարած արտագրել էին բոլորը: Դասախոսը բերում է տետրերը, բոլորը ստացել են առավելագույն գնահատական, ես բացում եմ տետրս ու... 9-ից՝ 8 միավոր: Ինչի էլի, բոլորն արատգրել են, ես որտեղ եմ թերացել: Մինչ գլխիս վրայով 2 աղջիկ ձեռքերով  «թխում են»  իրար, թե 9 են ստացել Մարիան արդեն տետրս ձեռքին դասախոսի մոտ էր.

–Ընկե՛ր Ղազարյան, կասեք,  թե  էս գրավորի մեջ թերությունը ո՞րն է:

–Դու էս աղջկա դատապաշպա՞նն ես, աղջիկ ջան:

Վերջում ամեն ինչ ավարտվեց նրանով, որ ես էլ 9 ստացա...

Նստել ու մտածում էի ՝ Մարիան...Մարիան, կարար ու չաներ, չգնար, իմ փոխարեն չխոսեր, չօգներ...

Ու հասկացա՝ ժողովրդական պարզ ճշմարտությունը, թե «Ամեն փայլուն բան ոսկի չէ» էս պարագայում բեկվում է, դառնում սխալ, դառնում բացառություն. ոսկե արտաքինի մեջ, ոսկե հոգի էր ապրում:

Երևան, 2012 թ., ՌԳԲ ֆակուլտետ. լսարանում հավաքվել ենք մեր խմբից մի քանի հոգով, քանի որ DELE-ի քննություն էինք հանձնում, լարված ու անհանգիստ վիճակ էր, երբ բացվում է դուռը ու բոլորս իրար հետ՝ «Արևըըըը, մեր արևըըըըըըը»: Մարիան պարի էր գնալու, բայց չեր զլացել գալ ու մեզ տեսնել, ոգևորել, օգնել...

Երանի քո նման մարդիկ շատ լինեին, որ աշխարհն ավելի փայլուն, լուսավոր լիներ, թեպետ շնորհակալ եմ հենց էդ նույն աշխարհին, որ մենք հանդիպեցինք, ճանաչեցի քեզ...

Շնորհավոր Ծնունդդ, արև՛,  ուզում եմ, որ գտնես  էն  ամեն մի լավը, որը քո սրտին արժանի կլինի...

Иная

Շնորհավոր Ծնունդդ, Սո՛ն

Երկու  տարի պետք է պարապեինք, որովհետև առջևում ընդունելության քննություններ  էին: Առաջին անգամ  գնացի հայոց լեզվի պարապմունքի, մտա այն սենյակը, որոտեղ պետք է  լինեին պարապմունքները: Նստել ու նայում էի երեխեքին, իրանք էլ տարօրիանկ ձևով՝  ինձ՝ իբրև թե էս նորեկն ով է: Զգացի, որ չեմ հարմարվում միջավայրին, շատ ճնշված էի զգում, մթնոլորտը վատն էր, երբ  հանկարծ ներս է մտնում ժպտերես  մի աղջիկ, սիրալիր բարևում բոլորին ու տեղավորվում իր տեղը: Նայում էի իրեն ու մի տեսակ ջերմություն զգում, բոլոր այդ  սառն ու «հպարտ» դեմքերի մեջ վերջապես հայտնվեց մեկը՝ բարին, լուսավորը, պայծառը….Չգիտեմ որտեղից, սկսեցի ինքս իմ մեջ ենթադրել, որ եթե անգամ  էդտեղ մեկն ինձ  նեղացներ,  հենց նա էր պաշտպանելու, մի ներքին ձայն ասում  էր՝ վստահի՛ր նրան…Հետո իմացա, որ նաև իսպաներեն պետք է միասին պարապեինք.  ուրախությանս չափ ու սահման չկար, իսկ ինքը չէր էլ պատկերացնում, որ «չերևացող» մի տեղ նստած մի աղջիկ ինքն իր մեջ քցում-բռնում ու ինքն իրեն ուրախանում է:

Իսկ  ժամանա՜կը…Ժամանա՜կը….Ժամանակը շատ բան է ցույց տալիս, շատ բան սովորեցնում: Ու հենց ժամանակն էր, որ ցույց տվեց, որ կյանքումս հանդիպել եմ եզակի մի մարդու: Մի տեսակ, խոսքերն ավելորդ են դառնում քեզ  նկարագրելու համար, ու չեմ էլ ուզում վերամբարձ բառերով նկարագրեմ մեկին, ում բոլորը ճանաչում են որպես անսահման մեծ սրտի տեր, բոլորից տարբերվող ու կամեցող մի մարդու:Ճանաչածս ամենախելացի, զարգացած ու կրթված մարդկանցից ես:Էն մարդն ես, ում իսկականից կարելի է ասել, որ դաստիարակություն է ստացել, դաստիարակվել որպես մարդ, որպես անհատ, որպես հասարակությանը պիտանի մեկը:Ամեն ինչ էնքանա փոխվել ու փչացել, որ քո նման մարդկանց դժավարա գտնելը, դրա համար ես ուրախ եմ, որ 5 ու կես տարի առաջ եղավ էն պատահականությունը, որը երկուսիս էլ նույն դասախոսի մոտ տարավ՝ պարապելու…

 Գիտեմ՝ եղել են պահեր, որ երկուսս էլ ինչ-որ օտարացում ենք զգացել, մեզ թվացելա՝ հեռացել ենք իրարից, ու նոր-նոր կառուցվող մեր աշխարհը  չի քանդվել, բայց կիսատա մնացել:Որովհետև շատ անգամներ երևի հիասթափեցրել եմ քեզ, որովհետև շատ բաներ եղել են էնպես, որ մենք էտ չենք ուզել, որովհետև ինչ-որ սկզբունքներ ու մեր էսքան տարբեր խառնվածքներն ինչ-որ  բանի զոհ են գնացել: Էդ ճանապարհին ես մեղադրել եմ ինձ, քեզ, շատ մարդկանց էլ, շատ հանգամանքների էլ, բայց…Շատ բաներ ենք զգացել, շատ բաներ չենք ասել ու էդքանով ենք իրար հասկացել: Գրում եմ անկեղծ, պարզ, որովհետև գիտեմ, որ ոչ-մեկ էս չի հասկանալու էնպես, ինչպես  ես եմ գրել ու դու պիտի հասկանաս:

Էսօր դառնում ես 20 տարեկան…

Կներես ինձ, առաջվանաը չլինելու համար…Կներես ինձ, քեզ հիասթափեցնելու, քո ուզածը չլինելու, իմ ըմբոստության, իմ բնավորության համար… Կներես ինձ փոխվելու համար, շատ բան չգնահատելու, չհասկանալու համար…

Կներես ինձ, քեզ էտքան շատ սիրելու, քո  «ես»-ով հիանալու համար….

Ուզում եմ քեզ տալ քո լուսավոր երազներն ու  իմ երազների լույսը, քո փնտրած երազանքն ու իմ գտած թեկուզ մեկ-երկու երազանքը, քեզ տալ քեզ արժանի ժպիտներն ու քեզ հատուկ պայծառ արևը…

Եղի՛ր երջանիկ, հոգեպես խաղաղ, շարունակի՛ր ապրել բաց ճակատով, քո սկզբունքներով, քո երազանքներով, իսկ մի քանիսը թող անընդհատ իջնեն, ցածրանան՝ չգնահատելով քո անձը, քո հոգին…

Ծնունդդ Շնորհավոր, Սո՛ն…

Գունազարդ «դալաններ» կամ «graffiti»

 Դեռևս վաղ ժամանակներից «graffiti» կոչվող արվեստով զբաղվել են  իտալացիները, հույները: «Graffiti»-ին իրենից ներկայացնում է պատկերներ` տարբեր բնույթի, տարբեր ոճերի, որոնք պատկերված են լինում  պատերի,ապակինների,դռների, մի խոսքով շինությունների վրա:Հին ժամանակներում այս արվեստը համարվել է որպես «վանդալզիմի» ակտ: 

Առաջին նման պատկերներից մեկը պահպանված է  Թուրքիայում:Այդ շրջանում  կատարված նմանատիպ նկարները կրել են գովադզային բնույթ:

Այս արվեստը հայտնի է եղել նաև Հյուսիսային Ամերիկայում:Սրա միջոցով անգամ պահպանվել են թագավորների անուններ ու որոշակի կարևոր փաստեր:

Թեպետ այսքան տեղեկություն լսելով՝ միանգամից հիշում ենք Ամերիկյան ֆիլմերը և նրանց գունազարդ պատերը,սակայն այս արվեստը ավելի հայտնի է Եվրոպայում (մասնավորապես ռոմանական երկներում):

1979-ին արվեստագետ Կլաուդիո Բռունին Հռոմում (այնուհետ՝ Նյու Յորքում) ներկայացրեց  «graffiti» նկարիչների աշխատանքները:

Այդ ցուցադրությունն առաջինն էր նոր արվեստի համար:Քանի որ ցուցադրությունից հետո աշխատանքները արժանացել էին մեծ հավանության, «graffiti» նկարիչներից մեկը, մտերմանալով Blondie խմբի ադնամններից Deborah  Harry-ի հետ, ձայնագրում են նոր փոփ սինգլ՝ «Rapture» անվանվամբ:Այստեղից էլ սկսում է կապը փոփ երաժշտության և «graffiti» արվեստի մեջ:

 Տարբեր երկրներում կան գունազարդ պատկերներ որոնց վրա մարդիկ կարող են գրել իրենց անունները կամ ինչ-որ տողեր:

Ինձ համար այս  ամենն ուսումնասիրելու պատճառ են հադիսացել երևանյան գունազարդ «դալանները» …Կարծում եմ այս տվյալնները այնքան էլ չեն վերաբերվում մեր «դալաններին», սակայն փորձեցի նկարգարել այդ «արվեստի» սկզբնաղբյուրները ու պատմությունը: Հնարավոր է այսօրվա թոհուբոհի մեջ այս թեման այնքան էլ ակտուալ  չէ,սակայն ես այն փորձում եմ դիտարկել  որպես «փոզիթվ» կետ մեր քաղաքում: Այսօր գերեթե բոլոր դալանները գունազարդ են: Չափազանց հաճելի է քայլել փողոցով և հանդիպել մարդու անսպառ երևակայությանը, այն էլ պատի վրա:Տարբեր փողոցներում  կան տարբեր պատկերներ,կան այնպիսինները,որ բնութագրում են «ենթամշակութային» տարրեր սակայն կան և չափազանց «փոզիթիվ» պատկերներ, որոնք տեսնելիս ակամայից ժպտում ես:Այսօր համացանցում էլ շա՜տ են այնպիսի նկարներ, որոնք արված են գունազարդ պատերի մոտ ,.,.,կարծում եմ այս գորշ իրականության մեջ իսկապես սա մի լուսավոր կետ է և գովելի եմ համարում նման քայլը.չէ՞ որ  անգույն գորշությունը ճնշող է,իսկ մեր փողոցները լի են «ճնշված» դեմքերով:

Թեպետ գունազարդելով պատերը՝ մենք չենք ազատվում մեր դարավոր խնդիրներից,սակայն փորձում ենք մեզ տրամադրել դեպի լավը,տեսնել գունեղն ու պայծառը:Իսկ այս գունազարդ պատկերների մեջ էլ կկարողանաք ստեղծել գունազարդ իրականություն:Օպտմիզմի և փոզիթիվության ակտ համարելով   «graffiti»-ին՝ ցանկություն եմ հայտնում այդ արվեստը զարգացնել մեր երկրում և փորձել  գունազարդել մեր իրականությունը:

    

photos by Anna Michaelyan

                                                                                                                 posted by Anna Michaelyan